Trong bối cảnh thị trường năng lượng đang thay đổi nhanh chóng, ngành lọc hóa dầu toàn cầu đang chứng kiến làn sóng mở rộng công suất chưa từng có kể từ năm 1970. Sự tăng trưởng mạnh mẽ này mang đến nhiều thách thức đáng kể, đặc biệt là về biên lợi nhuận và hiệu suất vận hành của các nhà máy lọc dầu hiện hữu.
Theo phân tích từ McKinsey Energy Insights, giai đoạn từ năm 2019 đến 2023 sẽ chứng kiến mức tăng công suất lọc dầu lên tới 4,0 triệu thùng/ngày (MMb/d), chủ yếu tại châu Á và Trung Đông. Đây là một mức tăng trưởng đáng kể nếu so với xu hướng lịch sử trong những thập kỷ qua. Tuy nhiên, điều này không đi kèm với tốc độ tăng trưởng tương ứng trong nhu cầu tiêu thụ sản phẩm lọc dầu, đặt ra áp lực giảm lên biên lợi nhuận của các nhà máy.
Nội dung chính trong bài viết
Sự mất cân bằng cung cầu và ảnh hưởng đến lợi nhuận
Trong bối cảnh tăng trưởng nguồn cung vượt quá nhu cầu, nhiều nhà máy lọc dầu có thể đối mặt với tình trạng dư thừa công suất, dẫn đến cạnh tranh gay gắt hơn về giá và giảm hiệu quả vận hành. McKinsey dự báo biên lợi nhuận lọc dầu trung bình toàn cầu có thể giảm từ mức 6,90 USD/thùng (năm 2018) xuống còn 5,70 USD/thùng vào năm 2023 – mức thấp nhất kể từ năm 2010.
Điều đáng lưu ý là ngay cả khi các nhà máy lọc dầu duy trì mức độ hoạt động hiệu quả, lợi nhuận vẫn có thể bị ảnh hưởng đáng kể nếu nhu cầu sản phẩm tinh chế không bắt kịp với tốc độ tăng trưởng công suất. Đặc biệt tại các khu vực đang phát triển như châu Á và Trung Đông, nơi tập trung nhiều dự án lọc dầu mới, nguy cơ dư thừa nguồn cung là hiện hữu.
Những động lực thúc đẩy mở rộng công suất
Một trong những yếu tố chính thúc đẩy làn sóng đầu tư vào công suất lọc dầu là nhu cầu nội địa ngày càng gia tăng tại các nền kinh tế đang phát triển. Các quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ, và Ả Rập Xê Út đều đang đầu tư mạnh mẽ vào các tổ hợp lọc hóa dầu tích hợp hiện đại, không chỉ nhằm đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn hướng đến xuất khẩu.
Các nhà máy lọc dầu mới hiện nay được thiết kế với khả năng tích hợp cao hơn, linh hoạt xử lý các loại dầu thô khác nhau và có hiệu suất chuyển đổi sản phẩm cao hơn. Tuy nhiên, chi phí đầu tư cho các tổ hợp này cũng rất lớn, đòi hỏi thời gian hoàn vốn dài và nhạy cảm với biến động thị trường.
Tác động đến các nhà máy hiện hữu
Sự gia tăng công suất mới đặt ra thách thức cho các nhà máy lọc dầu hiện hữu, đặc biệt là các cơ sở có quy mô nhỏ, công nghệ lạc hậu hoặc không được tích hợp với các nhà máy hóa dầu. Những nhà máy này có nguy cơ bị giảm sản lượng, thậm chí phải ngừng hoạt động nếu không thể cạnh tranh về chi phí sản xuất và hiệu suất kinh tế.
Ở một số khu vực như châu Âu, nơi nhu cầu nội địa đang giảm và tiêu chuẩn môi trường ngày càng nghiêm ngặt, các nhà máy lọc dầu có thể bị buộc phải đóng cửa nếu không đầu tư nâng cấp công nghệ hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng. Một xu hướng đang nổi lên là chuyển đổi các nhà máy lọc dầu truyền thống sang sản xuất nhiên liệu sinh học hoặc các sản phẩm năng lượng tái tạo khác.
Tương lai ngành lọc dầu: Cạnh tranh và chuyển đổi
Trong kịch bản hiện tại, các nhà máy có lợi thế về quy mô lớn, công nghệ hiện đại và vị trí gần nguồn tiêu thụ sẽ có khả năng tồn tại và phát triển tốt hơn. Ngoài ra, việc tích hợp nhà máy lọc dầu với hóa dầu sẽ giúp cải thiện biên lợi nhuận thông qua việc đa dạng hóa sản phẩm và tối ưu hóa chuỗi giá trị.
Các công ty dầu khí buộc phải xem xét lại chiến lược đầu tư và vận hành, hướng đến các giải pháp bền vững hơn. Việc tối ưu hóa chi phí, đầu tư vào kỹ thuật số, cũng như chuyển hướng sang các lĩnh vực năng lượng tái tạo sẽ là một phần không thể thiếu trong chiến lược dài hạn.
Liên hệ đến xu hướng chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam
Tại Việt Nam, dù ngành lọc dầu còn đang trong giai đoạn phát triển, nhưng xu thế toàn cầu về tối ưu hóa vận hành, nâng cao hiệu quả năng lượng và giảm phát thải cũng đang tác động rõ nét. Việc cải tiến hệ thống phân phối và sử dụng năng lượng – trong đó có hệ thống gas LPG công nghiệp – là một phần thiết yếu trong nỗ lực nâng cao hiệu quả năng lượng và giảm chi phí vận hành cho các doanh nghiệp.
An Mỹ, đơn vị chuyên lắp đặt hệ thống gas công nghiệp tại Việt Nam, đang đồng hành cùng nhiều nhà máy và khu công nghiệp trong quá trình hiện đại hóa, nâng cấp hệ thống năng lượng, bao gồm giải pháp gas LPG an toàn, tiết kiệm và thân thiện với môi trường. Điều này phù hợp với xu thế dịch chuyển năng lượng thông minh mà ngành lọc dầu toàn cầu đang hướng tới.
Kết luận
Tăng trưởng công suất lọc dầu toàn cầu trong những năm tới hứa hẹn sẽ làm thay đổi sâu sắc bức tranh ngành năng lượng. Trong khi các nhà máy mới mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn, thì biên lợi nhuận toàn ngành có thể chịu áp lực do dư thừa công suất. Các doanh nghiệp lọc dầu cần linh hoạt thích ứng, đầu tư công nghệ và mô hình tích hợp để duy trì sức cạnh tranh.
Đồng thời, xu hướng tối ưu hóa hệ thống năng lượng – như lắp đặt hệ thống gas công nghiệp – cũng đóng vai trò quan trọng không chỉ trong ngành lọc dầu, mà cả trong vận hành sản xuất tại Việt Nam, nơi mà các doanh nghiệp đang ngày càng chú trọng đến chi phí và hiệu quả năng lượng trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh khốc liệt.
Tham khảo thêm: