Câu nói nổi tiếng của minh tinh Mae West rằng “quá nhiều điều tốt vẫn là điều tuyệt vời” có thể đúng với nhiều khía cạnh trong cuộc sống, nhưng với thị trường dầu khí thì không. Trái lại, “quá nhiều dầu tốt” đang tạo ra những áp lực lớn, làm đảo lộn sự cân bằng cung – cầu toàn cầu và đẩy ngành năng lượng vào tình trạng bất ổn.
Trong giai đoạn hậu đại dịch và sau các cú sốc địa chính trị, thế giới kỳ vọng vào một thời kỳ năng lượng ổn định hơn. Thế nhưng, điều mà thị trường đang chứng kiến lại là sự dư thừa sản lượng dầu, đến từ các vùng khai thác mới, công nghệ cải tiến và sự cạnh tranh giữa các quốc gia sản xuất lớn. Hệ quả là giá dầu biến động mạnh, lợi nhuận biên bị siết chặt và chiến lược phát triển ngành trở nên khó đoán hơn bao giờ hết.
Nội dung chính trong bài viết
1. Bối cảnh thị trường dầu toàn cầu: Nguồn cung tăng nhanh chóng
Sau giai đoạn gián đoạn chuỗi cung ứng do đại dịch COVID-19, các nhà sản xuất dầu toàn cầu đã nhanh chóng phục hồi và thậm chí mở rộng sản xuất ở nhiều khu vực. Những động lực chính thúc đẩy sản lượng bao gồm:
-
Sự trở lại của đá phiến Mỹ (US shale) với tốc độ khoan nhanh và chi phí giảm nhờ cải tiến công nghệ.
-
Sản lượng tăng từ các nước ngoài OPEC như Brazil, Canada và Guyana – nơi có nhiều mỏ mới được đưa vào khai thác.
-
Tái gia tăng sản xuất từ OPEC+, đặc biệt khi một số quốc gia thành viên muốn tận dụng mức giá cao để cải thiện ngân sách quốc gia.
Kết quả là nguồn cung dầu thô toàn cầu đang vượt xa nhu cầu tiêu thụ thực tế. Trong khi đó, các xu hướng như điện khí hóa giao thông, năng lượng tái tạo và cải thiện hiệu suất tiêu thụ đang làm chậm tốc độ tăng trưởng nhu cầu dài hạn.
2. Hệ quả kinh tế: Giá dầu biến động và biên lợi nhuận thu hẹp
Dư thừa dầu không đồng nghĩa với lợi ích cho tất cả. Khi cung vượt cầu, giá dầu có xu hướng giảm hoặc biến động khó kiểm soát. Điều này khiến các nhà sản xuất không thể dự đoán được dòng tiền ổn định để lên kế hoạch đầu tư dài hạn.
Nhiều công ty dầu khí, đặc biệt là các công ty độc lập quy mô nhỏ và vừa, gặp khó khăn trong việc đảm bảo lợi nhuận biên – nhất là khi chi phí khoan, chi phí lao động và tài chính vẫn giữ ở mức cao sau đại dịch.
Ngoài ra, sự dư thừa còn ảnh hưởng đến hoạt động lọc hóa dầu. Khi nguồn dầu thô dồi dào, nhưng sản phẩm đầu ra như xăng, diesel hay nhiên liệu hàng không không theo kịp nhu cầu, thì các nhà máy lọc dầu sẽ phải cạnh tranh gay gắt để tiêu thụ, từ đó làm giảm giá trị sản phẩm tinh chế.
3. Cân bằng cung cầu trở thành bài toán chiến lược
Trong bối cảnh dư thừa nguồn cung, điều quan trọng với ngành năng lượng không chỉ là tiếp tục khai thác mà còn là tối ưu hóa hiệu quả vận hành, đồng thời chủ động điều tiết sản lượng để bảo vệ thị trường.
Một số quốc gia sản xuất lớn đã bắt đầu tính đến việc cắt giảm có chọn lọc để duy trì mức giá ổn định, điển hình như các quyết định hạn chế sản lượng tạm thời của OPEC+. Tuy nhiên, không phải lúc nào các quốc gia thành viên cũng đồng thuận, nhất là khi nhiều nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu dầu để duy trì ngân sách.
Ở cấp độ doanh nghiệp, các công ty năng lượng đang tái cấu trúc danh mục đầu tư, giảm bớt những tài sản biên lợi nhuận thấp, tăng đầu tư vào kỹ thuật số, tự động hóa, và chuyển dịch một phần sang năng lượng tái tạo để giảm rủi ro phụ thuộc vào dầu thô.
4. Tác động đến các chuỗi giá trị năng lượng khác
Sự dư thừa dầu cũng lan rộng đến các lĩnh vực liên quan như vận tải, lưu trữ, và đặc biệt là hạ tầng phân phối năng lượng. Tình trạng tồn kho dầu tăng cao gây áp lực lên hệ thống lưu trữ toàn cầu, buộc nhiều quốc gia và doanh nghiệp phải mở rộng kho chứa – dẫn đến tăng chi phí hậu cần.
Mặt khác, các nhà máy và khu công nghiệp sử dụng năng lượng hóa thạch đang phải cân nhắc giữa các lựa chọn đầu vào: dầu, khí, hay điện. Giá năng lượng biến động mạnh khiến doanh nghiệp cần có các hệ thống linh hoạt để chuyển đổi nhanh giữa các nguồn.
5. Bài học liên hệ tại Việt Nam: Tối ưu hệ thống năng lượng và gas công nghiệp
Tình trạng dư cung toàn cầu là lời nhắc nhở rằng năng lượng – dù dồi dào – cũng không đảm bảo lợi ích nếu không có chiến lược phân phối và sử dụng hiệu quả. Tại Việt Nam, nơi nhu cầu năng lượng trong công nghiệp vẫn tăng trưởng mạnh, bài toán không chỉ là “có đủ năng lượng” mà là “sử dụng năng lượng như thế nào cho tối ưu”.
Đặc biệt trong các ngành sản xuất, gas công nghiệp (chẳng hạn như LPG) là nguồn năng lượng được ưa chuộng nhờ khả năng đốt sạch, hiệu suất cao và dễ kiểm soát. Tuy nhiên, hiệu quả sử dụng gas phụ thuộc lớn vào hệ thống phân phối, kiểm soát và an toàn.
An Mỹ, đơn vị chuyên cung cấp giải pháp lắp đặt hệ thống gas công nghiệp, đang hỗ trợ nhiều nhà máy tại Việt Nam xây dựng hệ thống năng lượng bền vững – từ khâu thiết kế, thi công đến bảo trì. Việc đầu tư vào hạ tầng gas hiện đại không chỉ giúp giảm chi phí dài hạn mà còn tăng khả năng thích ứng khi giá năng lượng biến động.
6. Kết luận: Quản lý dư thừa năng lượng là bài toán dài hạn
Dư thừa dầu tưởng chừng là một điều tốt – vì tạo ra nguồn cung dồi dào và giá rẻ. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nó cũng có thể gây bất ổn, làm giảm giá trị tài nguyên, kìm hãm đầu tư và gây rối loạn thị trường.
Bài học rút ra là năng lượng không chỉ cần khai thác, mà còn cần được quản trị. Từ quy mô quốc gia đến từng doanh nghiệp, việc đầu tư vào hệ thống năng lượng hiệu quả – bao gồm cả gas công nghiệp – là bước đi chiến lược để vừa tiết kiệm, vừa thích ứng tốt hơn với các biến động trong tương lai.
Tại Việt Nam, các doanh nghiệp sản xuất nên xem xét hệ thống năng lượng như một tài sản chiến lược, chứ không chỉ là một chi phí vận hành. An Mỹ, với vai trò là đối tác cung cấp và lắp đặt hệ thống gas LPG công nghiệp, luôn sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp trong hành trình chuyển đổi năng lượng an toàn – hiệu quả – bền vững.
Tham khảo thêm: