Ngành lọc hóa dầu bước vào năm 2018 với sự khởi đầu thuận lợi, vượt ngoài kỳ vọng của nhiều chuyên gia năng lượng. Trong khi quý I thường là thời điểm hoạt động chậm lại do nhu cầu thấp và lịch bảo trì dày đặc, thì kết quả thực tế cho thấy nhiều nhà máy lọc dầu đã đạt được mức cải thiện đáng kể về hiệu suất và lợi nhuận. Bài viết này sẽ phân tích cụ thể hiệu suất hoạt động theo khu vực, ảnh hưởng của thay đổi thị trường dầu thô và triển vọng trong những tháng còn lại của năm 2018.
Nội dung chính trong bài viết
Hiệu suất kinh doanh của các nhà máy lọc dầu Hoa Kỳ trong quý I/2018
Bốn tập đoàn lọc dầu lớn của Hoa Kỳ – Marathon, Valero, Phillips66 và Andeavor – đều công bố kết quả kinh doanh quý I/2018 vượt trội so với cùng kỳ năm trước, sau khi loại trừ các yếu tố ngoại lệ như bán tài sản hay hợp nhất kế toán.
-
Marathon Petroleum ghi nhận mức tăng trưởng nhẹ, khoảng 2%, nhờ vào lưu lượng lọc tăng so với quý I/2017 – thời điểm chịu ảnh hưởng bởi lịch bảo trì lớn. Tuy nhiên, biên lợi nhuận có phần thấp hơn do giá nguyên liệu đầu vào biến động mạnh.
-
Valero Energy đạt mức tăng trưởng 6%, chủ yếu nhờ vào giá sản phẩm chưng cất cao hơn, đặc biệt là diesel và nhiên liệu hàng không, mặc dù chiết khấu dầu thô nặng đã thu hẹp.
-
Phillips66 cho thấy mức tăng 12%, sau khi điều chỉnh lợi nhuận đột biến từ việc hợp nhất liên doanh coking trong quý I năm trước.
-
Andeavor (hiện nay đã sáp nhập vào Marathon) có bước nhảy vọt với biên lợi nhuận tăng đến 45%, nhờ vào việc bổ sung các tài sản lọc dầu từ thương vụ mua lại Western Refining vào năm 2017.
Phân tích biên lợi nhuận theo khu vực
Biên lợi nhuận (crack spread) tại các khu vực lọc dầu lớn của Mỹ có sự phân hóa rõ rệt. Cụ thể:
Gulf Coast – Dầu thô nhẹ chiếm ưu thế
Tại khu vực Gulf Coast, biên lợi nhuận khi xử lý dầu thô nhẹ (như WTI) tăng nhẹ so với năm trước do chiết khấu giữa giá dầu nội địa và quốc tế mở rộng. Sản lượng khai thác từ Permian Basin và Bakken gia tăng mạnh khiến dầu nội địa dồi dào, tạo lợi thế lớn cho các nhà máy lọc dầu ven biển.
Ngược lại, dầu thô trung bình và nặng (như Maya, Mars) có chiết khấu giảm mạnh do ảnh hưởng từ việc cắt giảm sản lượng của OPEC và sự thiếu hụt nguồn cung từ Venezuela. Điều này khiến các nhà máy chuyên xử lý dầu nặng bị giảm biên lợi nhuận đáng kể trong quý I.
Midwest – Hưởng lợi từ dầu Canada
Các nhà máy lọc dầu nội địa (Inland refiners) đặc biệt tại Midwest được hưởng lợi lớn từ chiết khấu sâu của dầu thô nặng nhập khẩu từ Canada (WCS). Sự tắc nghẽn trong hạ tầng đường ống xuất khẩu khiến dầu thô không thể ra khỏi khu vực đúng tiến độ, tạo ra lượng cung dư thừa cục bộ và đẩy mức chiết khấu lên đến 15 USD/thùng so với dầu Mexico (Maya).
Điều này giúp biên lợi nhuận lọc dầu nặng tại Midwest cao hơn, bù đắp cho giá sản phẩm đầu ra thấp hơn so với vùng Gulf Coast.
West Coast – Ổn định nhưng kém hấp dẫn
Tại bờ Tây nước Mỹ, thị trường lọc dầu chứng kiến biên lợi nhuận ổn định ở mức trung bình. Giá xăng tăng nhẹ nhưng giá sản phẩm chưng cất lại suy yếu, cùng với việc thị trường dầu thô trở nên cạnh tranh hơn do nhập khẩu gia tăng từ châu Á.
Các yếu tố thị trường ảnh hưởng đến lọc dầu
Năm 2018 chứng kiến một số yếu tố thị trường ảnh hưởng mạnh đến hoạt động lọc dầu:
-
Tăng sản lượng dầu thô tại Mỹ: Đặc biệt từ vùng Permian Basin và Bakken giúp nguồn cung dầu nhẹ nội địa dồi dào, tạo lợi thế lớn về chiết khấu cho các nhà máy lọc trong nước.
-
Thắt chặt nguồn cung dầu nặng: Các nước OPEC giảm sản lượng, trong khi Venezuela và Iran gặp khó khăn về xuất khẩu, khiến dầu nặng trở nên khan hiếm, ảnh hưởng đến công suất xử lý của các nhà máy coking.
-
Logistics và hạ tầng đường ống: Tình trạng nghẽn đường ống tại Canada làm gia tăng chiết khấu WCS, trong khi năng lực xuất khẩu tại các cảng như Corpus Christi và Houston tiếp tục mở rộng.
Triển vọng 2018 – Năm bản lề cho ngành lọc dầu?
Với quý I khởi đầu khả quan, McKinsey nhận định năm 2018 có thể là năm tăng trưởng thứ ba liên tiếp về lợi nhuận cho ngành lọc dầu Hoa Kỳ. Đặc biệt khi bước vào mùa lái xe (quý II và III), nhu cầu xăng và diesel tăng cao sẽ kéo biên crack spread lên.
Ngoài ra, nhu cầu xuất khẩu cũng đóng vai trò quan trọng. Với việc Mỹ chuyển mình thành nước xuất khẩu ròng nhiên liệu, các thị trường như châu Á và Mỹ Latinh đang trở thành điểm đến chính cho các sản phẩm chưng cất.
Liên hệ thực tiễn với thị trường năng lượng Việt Nam
Tại Việt Nam, dù không tham gia trực tiếp vào thị trường lọc dầu quốc tế, nhưng các biến động về nguồn cung và giá cả thế giới vẫn ảnh hưởng đến giá khí hóa lỏng, diesel và các sản phẩm liên quan. Điều này tác động đến các doanh nghiệp đang sử dụng hệ thống LPG hoặc gas trung tâm.
Trong bối cảnh đó, việc xây dựng một hệ thống cung cấp năng lượng ổn định, an toàn và tối ưu hóa chi phí – như hệ thống gas LPG công nghiệp – trở thành ưu tiên của nhiều doanh nghiệp và khu công nghiệp. Các đơn vị như dichvugas.com đang đồng hành cùng doanh nghiệp Việt Nam trong việc tư vấn, thiết kế và lắp đặt hệ thống gas chuyên nghiệp, giúp giảm thiểu rủi ro và tối đa hóa hiệu suất vận hành, đặc biệt trong bối cảnh giá dầu khí toàn cầu có nhiều biến động.
Quý I/2018 là minh chứng cho khả năng thích ứng và tận dụng thị trường của các nhà máy lọc dầu lớn tại Hoa Kỳ. Từ việc tận dụng chiết khấu dầu nội địa, điều chỉnh chiến lược lọc dầu theo đặc điểm vùng miền, cho đến tối ưu hóa hệ thống logistics, tất cả cho thấy ngành lọc dầu vẫn còn dư địa phát triển mạnh trong năm 2018 và xa hơn.
Đối với các doanh nghiệp Việt Nam, dù hoạt động trong chuỗi giá trị khác, nhưng việc nắm bắt xu thế năng lượng thế giới và đầu tư vào các hệ thống cấp khí hiện đại, tiết kiệm và linh hoạt như LPG sẽ là bước đi chiến lược để tăng năng suất và khả năng cạnh tranh bền vững.
Nhà máy Lọc dầu Dung Quất
-
Sản lượng và công suất: Năm 2024, Nhà máy Lọc dầu Dung Quất đã vận hành vượt 10% công suất thiết kế, đạt sản lượng sản xuất ước tính 6,58 triệu tấn, vượt 15% so với kế hoạch năm.
-
Chỉ số cường độ năng lượng (EII): Sau đợt bảo dưỡng tổng thể lần 5 (TA5), chỉ số EII của nhà máy giảm còn 99,7%, lần đầu tiên dưới ngưỡng 100%, tiết kiệm 10,1 triệu USD so với năm 2023, minh chứng cho nỗ lực tối ưu hóa vận hành và tiết kiệm năng lượng.
-
An toàn lao động: Nhà máy đạt 49,3 triệu giờ công an toàn, không có tai nạn lao động mất ngày công, thể hiện cam kết mạnh mẽ đối với an toàn trong vận hành.
Triển vọng ngành lọc dầu năm 2025
1. Nhu cầu dầu toàn cầu
-
Dự báo nhu cầu dầu toàn cầu sẽ tăng nhẹ 0,95 triệu thùng/ngày trong năm 2025, đạt mức 103,8 triệu thùng/ngày, phản ánh sự phục hồi kinh tế toàn cầu và nhu cầu năng lượng gia tăng.
2. Giá dầu và biên lợi nhuận lọc dầu
-
Giá dầu Brent dự kiến duy trì ở mức trên 70 USD/thùng trong năm 2025, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong ngành dầu khí. Tuy nhiên, các doanh nghiệp lọc dầu có thể đối mặt với thách thức do biên lợi nhuận lọc dầu (crack spread) giảm.
3. Hoạt động đầu tư và mở rộng
-
Dự án nâng cấp mở rộng Nhà máy Lọc dầu Dung Quất sẽ nâng công suất chế biến từ 148.000 thùng/ngày lên 171.000 thùng/ngày, đáp ứng tiêu chuẩn EURO V và nâng cao hiệu quả đầu tư, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội, đặc biệt khu vực Trung bộ.
Kết luận
Năm 2024, các nhà máy lọc dầu, đặc biệt là Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, đã đạt được hiệu suất hoạt động ấn tượng, vượt kế hoạch đề ra và cải thiện các chỉ số vận hành quan trọng. Triển vọng năm 2025 cho thấy ngành lọc dầu tiếp tục đối mặt với cả cơ hội và thách thức, đòi hỏi các doanh nghiệp cần linh hoạt và chủ động trong chiến lược kinh doanh để duy trì và nâng cao hiệu quả hoạt động.
Tham khảo thêm: