Cuối năm 2024, Mỹ ghi nhận sản lượng dầu thô chạm mốc hơn 12 triệu thùng/ngày – mức cao kỷ lục, vượt qua đỉnh cũ từng đạt được vào năm 2015. Điều đáng nói là phần lớn mức tăng trưởng này đến từ vùng Permian Basin – khu vực khai thác dầu đá phiến lớn nhất nước Mỹ, nơi các nhà sản xuất đã tối ưu chi phí khai thác dưới mức 50 USD/thùng.
Tình trạng nguồn cung tăng mạnh nhưng nhu cầu trong nước không tăng tương ứng khiến thị trường dầu Mỹ rơi vào trạng thái “dư thừa kéo dài”. Điều này kéo theo loạt tác động sâu rộng: từ giá dầu nội địa giảm, cơ hội xuất khẩu tăng, đến việc các nhà máy lọc dầu và nhà đầu tư hạ tầng phải điều chỉnh lại chiến lược vận hành.
Nội dung chính trong bài viết
1. Dầu đá phiến “bùng nổ” trở lại
Từ giữa năm 2023 đến hết năm 2024, sản lượng dầu từ các mỏ đá phiến – chủ yếu là dầu nhẹ – đã tăng trở lại rõ rệt. Vùng Permian Basin tại Texas và New Mexico đóng góp phần lớn vào sự gia tăng này. Nhờ công nghệ khoan ngang và bẻ gãy thủy lực ngày càng tinh vi, các nhà khai thác có thể duy trì chi phí thấp trong khi tăng sản lượng đều đặn.
Việc đầu tư quá mức vào hệ thống đường ống dẫn về Bờ Biển Vịnh (Gulf Coast) trong giai đoạn 2017–2020 nay lại trở thành lợi thế lớn. Các tuyến ống này hiện đang hoạt động với công suất cao, giúp vận chuyển hàng triệu thùng dầu/ngày ra cảng để xuất khẩu hoặc đưa vào các nhà máy lọc dầu trong nước.
2. Giá dầu nội địa sụt giảm tương đối so với chuẩn quốc tế
Khi sản lượng tăng nhanh hơn tiêu thụ, giá dầu nhẹ tại Mỹ bắt đầu giảm tương đối so với các mốc chuẩn toàn cầu như Brent. Cụ thể, dầu nhẹ ngọt tại Gulf Coast từng có giá cao hơn Brent khoảng 0,9 USD/thùng vào năm 2022, nay đã rơi xuống mức thấp hơn Brent khoảng 1,5 USD/thùng vào cuối năm 2024.
Điều này tạo ra lợi thế cho các nhà máy lọc dầu Mỹ – đặc biệt là khu vực Gulf Coast – trong việc cạnh tranh xuất khẩu sản phẩm tinh chế với các nhà máy tại châu Âu và châu Á. Các nhà máy này có thể mua dầu nguyên liệu giá rẻ và duy trì công suất hoạt động cao, ngay cả khi nhu cầu nội địa của Mỹ có dấu hiệu chững lại.
3. Xuất khẩu dầu thô Mỹ tăng vọt
Với nhu cầu trong nước bão hòa và giá nội địa thấp, lượng dầu thô xuất khẩu của Mỹ đã đạt ngưỡng hơn 1,4 triệu thùng/ngày vào cuối năm 2024. Các khách hàng chính đến từ châu Á – nơi các nhà máy lọc dầu có thể tiếp nhận dầu nhẹ của Mỹ thay vì phụ thuộc vào nguồn cung từ Biển Bắc hay Tây Phi.
Tuy nhiên, để tận dụng tối đa cơ hội này, các nhà máy lọc dầu châu Á cần đánh giá lại chiến lược nhập khẩu – cân bằng giữa chất lượng dầu (light vs. medium), giá vận chuyển, và khả năng thích ứng thiết bị.
4. Tác động đến chuỗi giá trị toàn ngành
Sự thay đổi vị thế cung – cầu này ảnh hưởng đến toàn bộ chuỗi giá trị trong ngành dầu khí:
-
Đối với nhà máy lọc dầu Mỹ: chi phí nguyên liệu thấp giúp tăng biên lợi nhuận xuất khẩu. Mỹ trở thành trung tâm tinh chế cạnh tranh hơn so với châu Âu.
-
Đối với các nhà máy lọc dầu châu Á: mở rộng thêm lựa chọn nguồn dầu thô, nhưng buộc phải nâng cấp kỹ thuật nếu muốn tối ưu hiệu suất khi dùng dầu Mỹ.
-
Đối với nhà khai thác đường ống: tăng lưu lượng vận chuyển và tận dụng mức giá vận chuyển theo thị trường spot cao hơn – tạo dòng tiền tốt cho các nhà đầu tư hạ tầng.
5. Mỹ đứng trước cơ hội dẫn dắt cấu trúc thị trường dầu toàn cầu mới
Việc Mỹ trở thành nguồn cung dồi dào và ổn định giúp tái định hình dòng chảy thương mại năng lượng toàn cầu. Dầu đá phiến Mỹ đang dần thay thế một phần nguồn cung từ OPEC hoặc các khu vực bất ổn như Trung Đông, Venezuela.
Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng bền vững, Mỹ cần:
-
Đầu tư thêm vào hạ tầng xuất khẩu LNG và dầu thô.
-
Cải thiện logistics vận chuyển nội địa để giảm chi phí.
-
Theo dõi sát biến động giá quốc tế để tránh rơi vào tình trạng “bán dưới giá vốn”.
Kết luận
Tăng trưởng nguồn cung dầu đá phiến đã đưa Mỹ trở thành “người chơi chiến lược” mới trên bản đồ năng lượng toàn cầu. Sự dư thừa nguồn cung không chỉ khiến giá dầu nội địa giảm, mà còn mở ra cơ hội xuất khẩu lớn chưa từng có. Tuy nhiên, điều này cũng đòi hỏi sự thích nghi nhanh từ toàn chuỗi giá trị – từ nhà máy lọc dầu, nhà đầu tư hạ tầng đến chính sách thương mại quốc tế.
Năm 2025 có thể là năm bản lề, nơi Mỹ không chỉ là cường quốc tiêu thụ năng lượng – mà còn là người định hình xu hướng giá dầu toàn cầu trong kỷ nguyên hậu dầu mỏ.
Tham khảo thêm: