Trong bối cảnh chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu đang dần ổn định sau đại dịch và các cú sốc địa chính trị, ngành lọc dầu toàn cầu tiếp tục thể hiện sức bật mạnh mẽ trong quý 2 và có nhiều tín hiệu lạc quan cho nửa cuối năm. Nhờ nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu phục hồi ổn định, cùng với biên lợi nhuận sản phẩm tinh chế được duy trì ở mức cao, nhiều nhà máy lọc dầu ghi nhận kết quả tài chính vượt mong đợi, dù vẫn còn một số rủi ro tiềm ẩn cần theo dõi chặt chẽ.
Dưới đây là bức tranh toàn cảnh của ngành lọc dầu toàn cầu trong năm 2023 và dự báo đến cuối năm, dựa trên phân tích từ McKinsey Energy Insights.
Nội dung chính trong bài viết
1. Biên lợi nhuận lọc dầu duy trì ở mức cao nhờ yếu tố cung – cầu thuận lợi
Trong quý 2, hầu hết các khu vực đều ghi nhận biên lợi nhuận lọc dầu ở mức cao hơn trung bình nhiều năm trước. Sự thiếu hụt năng lực lọc dầu do một số nhà máy đóng cửa trong giai đoạn COVID-19, cộng với nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu phục hồi mạnh, đặc biệt tại châu Á và Bắc Mỹ, đã tạo ra một thị trường chặt chẽ về cung ứng.
Thêm vào đó, giá dầu thô tuy biến động nhưng không tăng đột biến, giúp cải thiện biên lợi nhuận cho các nhà máy lọc dầu, vốn thường bị siết lợi nhuận khi giá dầu đầu vào leo thang nhanh hơn sản phẩm đầu ra.
Ở một số khu vực như Mỹ, giá xăng và diesel trong quý 2 tiếp tục cao hơn mức trung bình 5 năm, mang lại lợi nhuận tốt cho các nhà máy lọc dầu vận hành ổn định. Trong khi đó, châu Âu vẫn đang chịu áp lực từ việc tái cấu trúc chuỗi cung ứng sau xung đột Nga–Ukraine, nhưng các nhà máy có khả năng thích ứng nhanh đang tận dụng tốt cơ hội.
2. Nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu phục hồi, đặc biệt từ hàng không và giao thông đường bộ
Sự phục hồi mạnh mẽ của ngành hàng không dân dụng là một trong những động lực chính thúc đẩy nhu cầu sản phẩm lọc dầu trong năm nay. Sau giai đoạn phong tỏa và hạn chế di chuyển kéo dài, lượng hành khách tăng trưởng nhanh chóng ở cả nội địa và quốc tế, kéo theo nhu cầu về nhiên liệu phản lực (jet fuel) gia tăng đáng kể.
Bên cạnh đó, giao thông đường bộ tại nhiều quốc gia đã trở lại mức trước đại dịch. Việc người dân tiếp tục di chuyển bằng xe cá nhân, cùng với hoạt động logistics và vận tải hàng hóa phục hồi, giữ cho nhu cầu xăng và diesel ở mức cao. Đây là yếu tố then chốt giúp các nhà máy lọc dầu duy trì công suất cao và tăng doanh thu.
3. Căng thẳng nguồn cung từ một số khu vực tiếp tục hỗ trợ giá sản phẩm tinh chế
Một phần không nhỏ của biên lợi nhuận đến từ sự thiếu hụt cục bộ tại một số thị trường. Ví dụ, sau khi châu Âu giảm nhập khẩu sản phẩm từ Nga, nhu cầu nhập khẩu xăng và dầu diesel từ các nhà máy ở Mỹ, Trung Đông và châu Á đã tăng đáng kể. Điều này làm gia tăng giá bán tại các khu vực cung ứng chính, đồng thời nâng cao hiệu suất kinh doanh của các nhà máy tại đó.
Ngoài ra, một số sự cố bảo trì, gián đoạn sản xuất bất ngờ cũng góp phần khiến thị trường sản phẩm lọc dầu trở nên chặt chẽ hơn trong ngắn hạn. Điều này giúp tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà máy hoạt động ổn định tận dụng được mức giá tốt hơn bình thường.
4. Tăng trưởng năng lực lọc dầu toàn cầu diễn ra chậm, giúp giữ cân bằng thị trường
Mặc dù có nhiều dự án mở rộng công suất lọc dầu được lên kế hoạch, quá trình triển khai thực tế lại chậm hơn dự kiến do thiếu hụt thiết bị, lao động, cũng như chi phí xây dựng tăng cao. Điều này giúp tránh được tình trạng dư thừa nguồn cung – yếu tố từng khiến biên lợi nhuận lọc dầu suy giảm trong các chu kỳ trước.
Các nhà máy mới chủ yếu tập trung tại Trung Đông, Trung Quốc, và Ấn Độ, với quy mô lớn và công nghệ hiện đại. Tuy nhiên, khả năng hòa mạng thị trường trong năm nay còn hạn chế, do đó ảnh hưởng đến thị trường hiện tại vẫn chưa đáng kể.
5. Những yếu tố rủi ro cần theo dõi trong nửa cuối năm
Dù triển vọng chung vẫn tích cực, ngành lọc dầu vẫn phải đối mặt với một số rủi ro đáng chú ý:
-
Kinh tế toàn cầu tiềm ẩn nguy cơ suy thoái nhẹ, có thể làm chậm lại nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu trong quý 4.
-
Chính sách kiểm soát phát thải và đẩy mạnh sử dụng năng lượng tái tạo có thể làm giảm dần tăng trưởng nhu cầu dài hạn.
-
Biến động giá dầu thô: Nếu giá đầu vào tăng nhanh hơn giá sản phẩm tinh chế, biên lợi nhuận có thể bị siết lại.
-
Rủi ro địa chính trị, đặc biệt tại Trung Đông và Đông Âu, vẫn là yếu tố khó lường có thể ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng.
6. Liên hệ thực tiễn tại Việt Nam: Sự cần thiết của hệ thống năng lượng linh hoạt
Tại Việt Nam, dù không sở hữu hệ thống lọc dầu quy mô toàn cầu, nhưng nhu cầu năng lượng – đặc biệt từ công nghiệp và giao thông – đang tăng mạnh. Bài học từ ngành lọc dầu thế giới cho thấy việc duy trì hệ thống cung ứng năng lượng linh hoạt, hiệu quả và ổn định là yếu tố then chốt để đảm bảo hoạt động sản xuất không bị gián đoạn.
Một trong những giải pháp thực tế hiện nay là lắp đặt hệ thống LPG cho các nhà máy, khu công nghiệp và hệ thống bếp công nghiệp. Gas LPG không chỉ sạch hơn so với các nhiên liệu hóa thạch khác mà còn giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt hơn chi phí vận hành.
An Mỹ, đơn vị chuyên cung cấp và lắp đặt hệ thống gas LPG công nghiệp tại Việt Nam, đã đồng hành cùng nhiều doanh nghiệp trong việc xây dựng hạ tầng năng lượng an toàn – hiệu quả – tiết kiệm. Việc đầu tư vào một hệ thống gas ổn định cũng là một phần chiến lược ứng phó dài hạn trước biến động giá dầu, giúp tối ưu chi phí sản xuất trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt.
7. Kết luận: Ngành lọc dầu vẫn có nhiều dư địa tăng trưởng trong ngắn hạn
Với các yếu tố hỗ trợ từ nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu, sự chậm mở rộng công suất toàn cầu và lợi thế từ biên lợi nhuận sản phẩm, ngành lọc dầu toàn cầu vẫn giữ vững phong độ sau quý 2 và có triển vọng tích cực trong nửa cuối năm. Tuy nhiên, những rủi ro về kinh tế vĩ mô và chuyển dịch năng lượng cần được theo dõi sát sao để điều chỉnh chiến lược vận hành phù hợp.
Tại Việt Nam, doanh nghiệp có thể rút ra nhiều bài học từ diễn biến toàn cầu để nâng cấp hệ thống năng lượng, giảm phụ thuộc vào một nguồn duy nhất, và tăng cường ứng dụng các giải pháp như gas LPG công nghiệp để chủ động hơn trước các biến động năng lượng trong tương lai.
Tham khảo thêm: