Trong suốt lịch sử ngành năng lượng, giá dầu thô luôn là một chỉ số kinh tế nhạy cảm, chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ nhiều yếu tố, bao gồm cung – cầu, công nghệ, tài chính và đặc biệt là địa chính trị. Những biến động gần đây, từ xung đột khu vực đến hạn chế sản lượng bởi OPEC+, đã đẩy giá dầu Brent vượt mốc 100 USD/thùng – một mức giá từng được xem là phi thực tế sau đại dịch và cú sốc cung năm 2020.
Tuy nhiên, câu hỏi lớn đặt ra là: Liệu giá dầu trên 100 USD có thể được duy trì lâu dài chỉ nhờ địa chính trị? Hay đây chỉ là một pha tăng ngắn hạn mang tính cảm xúc thị trường? Bài viết này đi sâu phân tích các động lực địa chính trị thúc đẩy giá dầu, khả năng bền vững của mức giá cao và tác động dài hạn đến thị trường năng lượng toàn cầu.
Nội dung chính trong bài viết
1. Các yếu tố địa chính trị làm giá dầu tăng mạnh
Giá dầu vượt 100 USD/thùng trong nhiều giai đoạn đều gắn liền với những biến động địa chính trị lớn. Gần đây nhất, các yếu tố đáng chú ý bao gồm:
-
Xung đột Nga – Ukraine: Đây là một trong những nguyên nhân trực tiếp khiến nguồn cung dầu và khí tự nhiên từ Nga bị hạn chế, đặc biệt đối với thị trường châu Âu. Việc thay thế nguồn cung này không thể diễn ra nhanh chóng, dẫn đến giá tăng đột biến.
-
Hạn chế sản lượng từ OPEC+: Nhiều thành viên OPEC+ như Ả Rập Xê Út và Nga đã cam kết giảm sản lượng để bảo vệ mức giá cao. Sự phối hợp của các nhà xuất khẩu lớn khiến cung không đáp ứng đủ cầu, đẩy giá dầu tăng.
-
Căng thẳng tại Trung Đông: Những bất ổn tại Iran, Iraq và Yemen làm dấy lên lo ngại về an ninh năng lượng, đặc biệt với các tuyến vận chuyển chiến lược như eo biển Hormuz – nơi chiếm tới 30% lượng dầu vận chuyển đường biển toàn cầu.
Tất cả những yếu tố này đều góp phần tạo ra tâm lý bất an, khiến thị trường dầu phản ứng nhanh bằng cách nâng giá, bất chấp các chỉ số cung cầu vật lý chưa thay đổi tức thì.
2. Động lực thị trường có đủ để duy trì giá dầu trên 100 USD không?
Mặc dù các yếu tố địa chính trị có thể tạo ra các cú sốc giá ngắn hạn, việc duy trì giá dầu ở mức trên 100 USD phụ thuộc nhiều hơn vào các yếu tố nền tảng của thị trường, bao gồm:
-
Nhu cầu tiêu thụ toàn cầu: Mức giá cao kéo dài có thể làm chậm đà phục hồi kinh tế ở các nền kinh tế đang phát triển và ảnh hưởng đến sức mua. Các quốc gia tiêu thụ lớn như Trung Quốc, Ấn Độ hay các nước ASEAN sẽ điều chỉnh tiêu dùng hoặc đẩy mạnh các chính sách năng lượng thay thế.
-
Khả năng tăng nguồn cung ngoài OPEC: Các nhà sản xuất dầu đá phiến Mỹ (shale oil) có khả năng tăng sản lượng nhanh chóng nếu giá duy trì trên 80–90 USD. Điều này sẽ làm dịu áp lực cung và kéo giá xuống.
-
Chuyển dịch sang năng lượng tái tạo: Mức giá dầu cao thúc đẩy các khoản đầu tư vào điện gió, điện mặt trời và xe điện. Về dài hạn, điều này khiến nhu cầu dầu có thể suy giảm.
Như vậy, trong điều kiện bình thường, thị trường sẽ tự điều chỉnh và đưa giá dầu về mức hợp lý hơn – đủ để khuyến khích đầu tư nhưng không làm suy giảm nhu cầu tiêu thụ.
3. Các kịch bản có thể xảy ra trong năm tới
McKinsey đưa ra ba kịch bản chính liên quan đến giá dầu trong trung hạn:
-
Kịch bản lạc quan (High Case): Giá dầu tiếp tục duy trì trên 100 USD do căng thẳng địa chính trị kéo dài, OPEC+ tuân thủ nghiêm ngặt hạn ngạch và nguồn cung ngoài OPEC tăng chậm. Biên lợi nhuận lọc dầu tăng cao, kéo theo lợi nhuận cho các doanh nghiệp ngành năng lượng.
-
Kịch bản trung bình (Base Case): Căng thẳng địa chính trị vẫn tồn tại nhưng được kiểm soát, OPEC+ linh hoạt hơn và nguồn cung đá phiến Mỹ tăng nhanh, đưa giá dầu ổn định quanh mức 80–90 USD/thùng.
-
Kịch bản giảm giá (Low Case): Các yếu tố địa chính trị hạ nhiệt, tăng trưởng kinh tế chậm lại và nhu cầu tiêu thụ yếu, dẫn đến giá dầu giảm về mức 60–70 USD.
Khả năng thực tế nhất vẫn nghiêng về kịch bản trung bình – nơi giá dầu duy trì ở mức cao vừa phải nhờ vào cung cầu được điều chỉnh bởi thị trường.
4. Tác động đến doanh nghiệp, người tiêu dùng và chính sách năng lượng
Giá dầu trên 100 USD tạo ra hiệu ứng dây chuyền:
-
Doanh nghiệp năng lượng: Hưởng lợi lớn trong ngắn hạn, có thêm nguồn lực đầu tư vào các dự án mới hoặc mở rộng công suất. Tuy nhiên, nếu đầu tư ồ ạt trong thời gian ngắn, khi giá dầu giảm trở lại sẽ dẫn đến dư thừa công suất và giảm biên lợi nhuận.
-
Người tiêu dùng: Phải chịu chi phí năng lượng cao hơn, đặc biệt trong vận tải và sản xuất. Điều này có thể làm tăng giá tiêu dùng (CPI) và ảnh hưởng đến sức mua.
-
Chính phủ các nước: Đối mặt với áp lực lạm phát, buộc phải tăng trợ giá hoặc can thiệp vào thị trường. Đồng thời, mức giá cao cũng là cơ hội thúc đẩy chính sách chuyển đổi sang năng lượng sạch.
5. Bài học và ứng dụng với thị trường năng lượng Việt Nam
Tại Việt Nam, thị trường năng lượng đang chứng kiến nhu cầu tiêu thụ tăng trưởng nhanh chóng trong các ngành sản xuất, giao thông và dân dụng. Trong bối cảnh giá dầu biến động mạnh như hiện nay, các doanh nghiệp cần có chiến lược sử dụng năng lượng linh hoạt và tiết kiệm, nhằm giảm thiểu rủi ro chi phí.
Một trong những giải pháp hiệu quả là sử dụng gas LPG công nghiệp thay cho các nguồn năng lượng truyền thống như dầu DO hay FO. Gas LPG có lợi thế về chi phí ổn định hơn, hiệu suất đốt cao và giảm phát thải. Đây cũng là xu hướng được nhiều doanh nghiệp FDI và nhà máy tại khu công nghiệp lựa chọn.
An Mỹ, với kinh nghiệm hơn 10 năm trong lĩnh vực lắp đặt hệ thống gas công nghiệp, hiện đang cung cấp giải pháp toàn diện cho doanh nghiệp: từ thiết kế, thi công, cấp gas đến bảo trì và giám sát an toàn. Việc chuyển sang hệ thống gas hiện đại không chỉ giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí năng lượng tốt hơn trong thời kỳ giá dầu biến động mà còn đảm bảo tiêu chuẩn an toàn – môi trường.
6. Kết luận: Địa chính trị có thể đẩy giá dầu lên 100 USD, nhưng không giữ được mãi
Giá dầu 100 USD là có thể – và đã xảy ra – do những cú sốc địa chính trị mạnh mẽ. Tuy nhiên, để duy trì mức giá đó đòi hỏi sự kết hợp phức tạp giữa cung – cầu, sản xuất và chính sách. Lịch sử đã chứng minh: những mức giá dầu cao thường không kéo dài lâu nếu không có sự hỗ trợ từ thị trường thực.
Do đó, với doanh nghiệp, quan trọng không phải là chạy theo biến động giá dầu, mà là xây dựng một hệ thống năng lượng linh hoạt – hiệu quả – an toàn, giúp ứng phó với mọi biến động. Việc lựa chọn đầu tư đúng vào hệ thống gas công nghiệp từ sớm chính là một chiến lược bền vững mà An Mỹ đang triển khai thành công tại nhiều doanh nghiệp Việt Nam.
Tham khảo thêm: